شتر حیوانی است که در قران مجید از آن چندین بار از به عنوان آیاتی از آفرینش یاد شده است.
آخرین گزارش سازمان جهانی اقتصاد در سال ۲۰۱۶ ، عوامل ریسک را برای تحولات اقتصادی قرن حاضر، ۲۹ مورد مطرح نموده است. همه این عوامل از پیش زمینه تغییرات اقلیمی تبعیت می کنند که مهمترین ویژگی مربوط به گرم شدن زمین ناشی از سوخت فسیلی (تولید دی اکسیدکربن) و مواد مشابه مانند گاز متان است که مورد آخر به حد زیادی به جمعیت و پرورش دام های اهلی برای رفع احتیاجات بشر مربوط می شو د. نظر به ویژگی های بارز این حیوان، بسیاری از دانشمندان معتقد هستند با توجه به مخاطراتی که در آینده دنیا با آن مواجه است بی تردید شترها یکی از منجیان انسان ها خواهند بود.
در اکوسیستم گرمسیری و نیمه گرمسیری، با مشخصه هایی چون گرمای شدید، تبخیر فاحش، بارندگی جزیی آن هم با پراکنش نامنظم و اختلاف زیاد درجه حرارت در شبانه روز (که گاه به بیش از ۳۵ درجه می رسد)، فقدان آب به ویژه آب قابل شرب که عرصه را بر ادامه حیات هر موجودی تنگ می کند، شتر تنها دامی است که با داشتن خصوصیات بیولوژیکی استثنایی در چنین شرایط دشواری زیست و تولید می کند و با عادات چرایی خاص خود سبب حفظ و احیای این مراتع می شود. این حیوان قادر است در دمای ۴۰ درجه هوا و ۵۰ درجه شن صحرا را که حیوان دیگری توان عبور ندارد، مسافر خود را به مقصد برساند. وجود شتر برای صحرانورد، راهبری برای حضور در صحرا است و بدون او نمی توانند ادعای ادامه حیات داشته باشند.
شترها نقش قابل توجهی در بقاء و حیات انسان ها به خصوص در بخش وسیعی از آفریقا و آسیا دارند. این نقش عمیق و شگرف موجب شده که این حیوان در اغلب جمعیت های روستایی و عشایری به بخشی از زندگی، فرهنگ و باورهای مردم تبدیل شو د. به گونه ای که در این جوامع داشتن شتر مایه افتخار و نشان قدرت، معیاری برای اعتبار اجتماعی و اساس بقاء خانواده و قبیله بوده و هست. مونس و راه گشای مردان به خصوص در شرایط سخت و مناطق بیابانی بوده است.
اگر چه به دلیل پیشرفت های چند دهه اخیر نقش شتر در زندگی انسانها کم رنگتر شده و استفاده از آن در کارهای کشاورزی، حمل و نقل و نیروی نظامی کاهش پیدا کرده است، ولی هنوز هم در برخی مناطق به ویژه مناطق خشک و نیمه خشک زندگی بدون وجود شتر سخت و دشوار است. شتر برای ساکنین این مناطق، تامین کننده نیازهای روزانه زندگی و هم وسیله ای برای کسب درآمد است. خوشبختانه در سال های اخیر کاربردهای جدیدی برای شتر تعریف شده و استفاده از این حیوان در صنعت گردشگری، فعالیت های ورزشی، مراسم، جشن های ملی و مذهبی و فیلم های تاریخی افزایش و گسترش یافته است.
و در خانواده شترسانان شترهای یک کوهانه به دلیل گستردگی و میزان جمعیت دارای بیشترین اثرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی هستند. برای توسعه و پایداری مناطق حاشیه کویر باید به بهره برداری منطقی و پایدار و حفظ منابع برای آیندگان توجه داشت. نزدیک نیمی از مراتع کشور در وضعیت بسیار فقیر و فقیر قرار دارند که به خاطر شرایط اقلیمی، عمدتاً در آنها گیاهان شورپسند و نباتات خاردار می روید و شتر مهم ترین دامی که با این اقلیم تطابق یافته و تولیدمثل و بازده اقتصادی دارد. چنان چه مدیریت درستی بر این مراتع اعمال شود، افزایش ظرفیت چند برابری جمعیت شتر و تولید محصولات آن را شاهد خواهیم بود. زیرا اگر حداقل ۵۰ درصد از این مراتع به پرورش شتر اختصاص یابد و جهت هر نفر شتر مولد ۵۰ هکتار مرتع در نظر گرفته شود، ظرفیت نهایی پذیرش شتر در این زیستگاه ها در وضعیت فعلی مراتع، ۴۰۰ هزار نفر شتر مولد (کل گله ۸۰۰ هزار نفر) برآورد می شود که چند برابر جمعیت فعلی است و با توجه به در نظر گرفتن روش های جدید بهبود و توسعه مراتع، این رقم قابل افزایش خواهد بود.
برخلاف سایر دام های اهلی که مسائل علمی پرورش دام پیشرفت فراوانی پیدا کرده و در بهبود و توسعه آن ها به کار گرفته می شود، در مورد شتر این بحث کمتر دخالت پیدا کرده است و اطلاعات پرورش شتر بیشتر سینه به سینه از پدر به پسر انتقال یافته است و بازتابی از فرهنگ، آداب و رسوم مردم عشایر و پرورش دهندگان شتر در هر منطقه است. برای رهایی از این حالت باید سیاست های پرورش علمی با اهداف تولیدی متناسب با توانمندی های هرگونه و نژادی از شتر برنامه ریزی شود و بر آن اساس از علوم اصلاح نژاد، تغذیه، تولید مثل، بهداشت، جایگاه و مدیریت پرورش همراه با بالا بردن فرهنگ مدیریت پرورش شتر دامداران، بهره جست. تا این حیوان مانند دیگر دام های اهلی بتواند در چرخه اقتصاد و تولید (گوشت، شیر، کرک، پوست، داروئی و فرآورده های بیولوژیک) نقش خود را ایفا نماید. از طرف دیگر تنوع زیاد و گستردگی شترها، ابزار و فرصت بسیار مناسبی است، تا متخصصین علوم ژنتیک و اصلاح نژاد، به کمک دانش و تکنولوژی روز حداکثر استفاده را از این حیوان با ارزش ژنتیکی بالا بنمایند.
فهرست مطالب کتاب راهنمای پرورش شتر :
فصل اول – پراکنش و وضعیت پرورش شتر در ایران و جهان
موطن و زمان اهلی شدن شتر
عوامل موثر در پراکندگی شتر در دنیا
جمعیت شتر
پراکندگی جغرافیایی شتر در جهان
هدف از پرورش شتر در مناطق مختلف دنیاجمعیت شتر در ایران
کشورهای عربی
کشورهای آفریقا
کشورهای آسیائی
فصل دوم – انواع نژادهای شتر
طبقه بندی شتر
انواع نژادهای مختلف در فامیل شترهانام گذاری شتر
انواع شترهای یک کوهانه
انواع شتر یک کوهانه در مناطق مختلف دنیا
شترهای دوکوهانه
شتر یک کوهانه نیمه وحشی
شترهای بدون کوهان
شتر ایران
فصل سوم – قابلیت ها، ویژگی های عمده فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی شتر
قابلیت های شتر
دلایل جسمی و فیزیولوژیکی مقاومت شتر
خصوصیات ظاهری شتر
ظاهر کلی
دست و پا
سر و صورت
چشم ها
گوش ها
کام گوشتی
بینی
گردن
کوهان
پینه یا سفنه
فصل چهارم – مدیریت پرورش، پرواربندی و نگه داری شتر
روش های نگهداری و پرورش شتر
روش چارواداری
روش گسترده یا باز
روش نیمه کوچ رو
روش نیمه گسترده یا نیمه باز
روش پرواربندی
شیوه مدیریت پرورش شتر در نقاط مختلف کشوررشد
مدیریت اروانه ها
مدیریت لوک ها
مدیریت نگهداری دیلاق ها
مدیریت عمومی گله
پرواربندی شتر
انتخاب سن مناسب
طول دوره پروار
جیره مناسب
فصل مناسب
انتخاب دام مناسب
انتخاب توده نژادی مناسب
جداسازی شترها
ظرفیت مناسب
انواع روش های پرواربندی شترمدیریت واحدهای پرواربندی
پرواربندی به روش باز یا مرتعی
شناسایی محل های خرید و فروش دام های پرواری
طرح، سرمایه های نگه داری و درآمدهای حاصل از پرورش شتر
فصل پنجم – جایگاه و تاسیسات پرورش شتر
جایگاه شترابزار های نگه داری و هدایت شتر
اصولی کلی در تاسیس جایگاه شتر
قفس های انفرادی (باکس)
فصل ششم – دستگاه گوارش و نیازهای غذایی شتر
تشریح دستگاه گوارش شتر
فیزیولوژی گوارش در شتر
احتیاجات شتر به آب
رابطه بین آب مصرفی بر مصرف غذا و قابلیت هضم آن
ترکیبات یا محتویات جیره
اهمیت تعیین ارزش غذائی مواد و نیاز دام
احتیاجات شتر به مواد مغذی مختلفنیازهای غذائی شترهای درحال رشد (پروار)
تغذیه شترهای نوزاد
انرژی و پروتئین مورد نیاز برای نگهداری شتر
ماده خشک مصرفی
فصل هفتم – چرای شتر و گیاهان مرتعی
چرا کردن و رفتار تغذیه ای شتر در مرتعگیاهان مرتعی
تأثیرات چرایی شتر بر کیفیت مراتع
خسارت اقتصادی گیاهان سمی
فصل هشتم – اصلاح نژاد و بیومتری شتر
اهمیت حفاظت و شناخت نژادهای مختلف شتر
مسیرهای یک برنامه اصلاح نژاد دام
اهداف اصلاحی
معیار انتخاب و ضرایب اقتصادی
روشهای تعیین ضرایب اقتصادی
پاسخ به انتخاب
ژنتیک کمیژنتیک مولکولی
تلقیح مصنوعی
آمیخته گری بین گونه ای در شتر
بیومتری و ابعاد بدن
روش های مختلف اندازه گیری نقاط مختلف بدن شتر
برآورد وزن بدن
فصل نهم – رفتارشناسی و آموزش شتر
خصوصیات رفتاری، خلق و خوی شتر
آموزش شترهای سواریآموزش و تربیت شترهای مسابقه
شیوه و انواع آموزش
آموزش و تربیت شتر کاروان و گردشگری
آموزش شتر برای کارهای کشاورزی
آموزش شتر برای حمل بار
تناسب آموزش با نوع کار
زمان مناسب شروع آموزش
خصوصیات مربی
کنترل شترهای ترسیده
مهار شتر
مقید کردن شتر برای درمان و فعالیت های تحقیقاتی
فصل دهم – بیماریهای شتر
مقدمه
بیماری های میکروبی یا باکتریائی
بیماریهای ویروسی
آلودگی به انگلورم پستان در شتر و راه های پیشگیری و درمان آن
انگل های خونی
سایر بیماری های تک یاخت های
انگل های ریوی
انگل های دستگاه گوار ش
انگل های خارجی و پوستی
بیماریهای متفرقه
آسیب های ناشی از کمبود تغذیه
سایر مشکلات مربوط به سلامتی شتر
درمان های سنتی در شتر
فصل یازدهم – تولیدمثل در شتر
آناتومی دستگاه تولید مثل در شتربلوغ و عوامل موثر بر آن
کالبدشناسی و فیزیولوژی تولیدمثل در شتر نر
دستگاه تولید مثل در جنس ماده
رفتار تولید مثلی شتر مادهعملیات جفت گیری
عوامل موثر بر دوره فحلی
مستی شتر نر
آبستنی شتر
زایش
علل افزایش فاصله بین دو زایش در شتر
علل سقط جنین
باروری و روشهای بهبود تولید مثل در شتر
تلقیح مصنوعی در شتر
انتقال جنین در شتر
علل کاهش بهره وری تولیدمثل در شتر
اخته کردن شتر
فاصله نسل
فاصله دو زایش
ترکیب گله شترداری ها
فصل دوازدهم – شیر و گوشت شتر
اهمیت و جایگاه شیر
شیر در کلام خداوند و سختان بزرگان
نقش شیر در فرهنگ مردم
میزان تولید شیر شتر در دنیا
مشکلات تولیید شیر شتر
عوامل موثر بر مقدار تولید و کیفیت شیر در شتر
بهداشت شیر
مصرف شیر شتر
مواد مغذای و ترکیب شیمیایی شیر شتر
عوامل موثر بر ترکیبات و فرآیند تولید شیر شتر
خواص فیزیکی شیر
میکروارگانیزوم های شیر
فرآوری شیر شتر
خواص درمانی و تولیدات بیولوژیک شیر شتر
گوشت
تولید گوشت شتر جهان
مصرف گوشت شتر در جهان
تولید و مصرف گوشت شتر در کشور
عوامل موثر درتولید کیفی گوشت شتر
ویژگی های لاشه شتر
ویژگیهای کمی و کیفی گوشت شتر
مواد معدنی گوشت شتر
خصوصیات کیفی و تکنولوژی گوشت
عوامل موثر در فساد و آلودگی گوشت و راههای تشخیص آن
روشهای نگهداری گوشت
فرآوری گوشت شتر
فصل سیزدهم – الیاف، پوست، سایر فرآورده ها و کاربردهای شتر
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
